تعریف شانه منجمد یا شانه یخ زده
کپسولیت چسبنده (Adhesive Capsulitis)، که غالباً به آن شانه منجمد یا شانه یخ زده گفته می شود، به اختلالی در دامنه حرکتی یکی از مفاصل فعال و منفعل شانه به نام گلنوهومرال (GH)، گفته می شود. اختلال شانه منجمد یا شانه یخ زده در ابتدا بسیار دردناک است ولی به تدریج درد آن کم می شود. البته اختلال شانه یخ زده ممکن است در دوره زمانی مختلف بسته به آناتومی بدن هر فرد، به صوت خود به خود بهبود پیدا کند. مشخصه این اختلال، ایجاد درد شانه، التهاب و سفتی تدریجی پیشرونده و محدودیت قابل توجه دامنه حرکتی بیمار است. برای اغلب پزشکان تشخیص شانه منجمد و تمایز آن با سایر آسیب های شانه، دشوار است.
انواع شانه منجمد و مراحل پیشرفت آن
- حاد (انجماد): این مرحله، شروع تدریجی درد شانه که همراه با درد شدید است. درد شانه در مرحله انجماد، حتی به هنگام خواب و استراحت نیز رخ می دهد و 2 الی 9 ماه طول می کشد.
- چسبنده (یخ زدن): این مرحله شامل کاهش تدریجی حرکت مفصل گلنوهومرال (GH) و همچنین درد می شود. مدت زمان این مرحله، 4 الی 12 ماهه طول می کشد.
- بهبود (ذوب شدن): در مرحله بهبود، بازگشت دامنه حرکتی در مفصل شانه به صورت خود به خود رخ می دهد. این مرحله، می تواند از 5 ماه تا 24 ماه طول بکشد.
با وجود این تعاریف، طبق برخی تحقیقات، کپسولیت چسبنده حتی می تواند تا سال ها ادامه داشته باشد. به طور کلی، شانه منجمد یا شانه یخ زده، یک بیماری محدود کننده دامنه حرکتی است که ممکن است از 6 ماه تا 11 سال ادامه پیدا کند. علائم شانه یخ زده، ممکن است هرگز به طور کامل در بسیاری از بیماران بهبود نیابد.
دلایل بروز اختلال شانه منجمد
ممکن است دلایل زیادی نظیر عوامل ژنتیکی و محیطی سبب بروز شانه منجمد شود؛ ولی معمولا شانه یخ زده، می تواند به صورت زیر باشد:
- شروع بدون دلیل
- در نتیجه یک علت شناخته شده مانند عاملی که این بیماری را تحریک می کند و خودش شامل چند زیر مجموعه است:
- سیستمیک (دیابت و…)
- عوامل خارجی (بیماری قلبی ریوی، دیسک گردن، سکته مغزی، شکستگی استخوان بازو و…)
- عوامل ذاتی (آسیب های روتاتور کاف، تاندینوپاتی عضله دو سر، تاندینوپاتی کلسیفیک، آرتریت مفصلی و…)
کپسولیت چسبنده (AC) معمولا به صورت التهابی در زیر بغل رخ داده و به دنبال آن سفتی و چسبندگی در مفاصل شانه ایجاد می شود. اگر فردی مبتلا به شانه یخ زده شود، ممکن است برای او این مشکل در شانه مقابل نیز بروز کند. شانه منجمد در زنان شایع تر است و همچنین، این بیماری در جمعیت دیابتی به دلیل مقاومت بدنشان نسبت به درمان، با میزان شیوع 20 درصدی همراه است. در بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید نیز به دلیل دردهای عضلانی، حساسیت و سفتی عضلات، امکان مبتلا شدن به شانه منجمد با افزایش روبرو است.
علائم شانه یخ زده
همان طور که قبلا هم گفتیم شانه یخ زده شانه منجمد با دردی شدید و کم شدن دامنه حرکتی همراه خواهد بود. درد تا آنجا پیش می رود که فرد مبتلا به شانه منجمد به دلیل شروع درد شانه، نمی تواند هیچ حرکت اضافه ای در قسمت شانه و بازو انجام دهد و ممکن است با شروع درد شبانه نتواند بخوابد و حتی از خواب شبانه بیدار می شود. از آنجایی که شانه منجمد، سبب مشکلات تنفسی و از دست دادن چرخش خارجی شانه در موقعیتی وابسته به بازو می شود؛ بیمار به طور مرتب برای انجام فعالیت هایی که در آنها احتیاج به بالا بردن دست به بالای سر است، مشکلات عدیده ای دارد.
روش های درمان شانه منجمد
با اینکه درمان قطعی برای شانه منجمد وجود ندارد، اما منتظر ماندن برای درمان خود به خودی ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد. همچنین مزایای قابل توجه شروع درمان، نسبت به عدم مداخله درمانی، قابل چشم پوشی نیست. در زیر به چند مورد از روش های پزشکی برای درمان التهابات و انقباضات، اشاره می کنیم:
- درمان محافظه کارانه: این نوع درمان شانه یخ زده شامل برخی رسیدگی های اولیه از جمله استراحت، یخ درمانی، بستن ناحیه آسیب دیده و سایر اقدامات غیر تهاجمی می شود.
- درمان دارویی: داروهای ضد درد که به صورت موضعی و خوراکی جهت درمان شانه منجمد تجویز می شود.
- تزریق کورتیکواستروئید: تزریق کورتیکواستروئید می تواند چسبندگی درون مفصل شانه یخ زده را محدود و دوره بیماری را کوتاه کند. از این رو ممکن است این درمان شانه یخ زده در مراحل اولیه مفیدتر باشد و در مراحل پیشرفته که انقباضات فیبری بیشتر نمایان هستند، تاثیری نداشته باشد. موارد منع مصرف کورتیکواستروئیدها شامل سابقه عفونت، انعقاد خون یا دیابت کنترل نشده است.
- تکنیک دستی تحت بیهوشی: این نوع تکنیک برای درمان شانه یخ زده، موقعیتی کنترل شده و اجباری در محدوده انتهایی استخوان بازو است که شامل حرکات فیزیولوژیک مثل خم شدن و چرخش می شود. در این تکنیک، به عضلات شانه اجازه داده می شود تا کاملاً شل شوند و نیرو را به سایر ساختار های مفاصل برساند. این امر به دلیل خطرات و عوارض بی شمار از جمله در رفتگی، شکستگی کتف یا استخوان بازو، فلج عصب، پارگی روتاتور کاف و آسیب های کششی بازو، باید بعد از درمان های محافظه کارانه انجام شود. از این روش فقط در صورت نداشتن سابقه شکستگی یا دررفتگی استفاده می شود.
- جایگزین برای تکنیک دستی تحت بیهوشی: این روش برای درمان شانه منجمد شامل استفاده از چند نمونه تکنیک است که شامل سر خوردن و تحرکات نوسانی با سرعت کم می شود. به نظر می رسد این روش یک جایگزین ایمن و کارآمد برای درمان بیماران مقاوم به درمان محافظه کارانه نیز باشد.
- کپسول آرتروسکوپی: ترشح کپسول آرتروسکوپی در بیماران مبتلا به کپسولیت چسبنده، روش ترجیحی نسبت به جراحی است. این روش، کپسول ضخیم، متورم و ملتهب را از بین برده و به بازگرداندن حرکت طبیعی مفصل شانه کمک می کند.
- جراحی و مراقبت های پس از عمل جراحی: عمل جراحی شانه یخ زده، شامل برش ناحیه و کمک به رفع مشکلات مفاصل ناشی از کپسولیت چسبنده می شود. در صورت عمل جراحی، پزشکان باید پس از عمل جراحی، یکپارچگی اعصاب محلی را در نظر بگیرند، زیرا اعصاب این ناحیه بسیار حساس است و ممکن است حین عمل جراحی به بسیاری از اعصاب محلی مفصل شانه آسیب برسد. پس از جراحی نیز ممکن است شانه برای مدت ها، قادر به تحرک بیش از حد نباشد؛ بنابراین مراقبت های پس از جراحی نیز وجود دارد که مهم ترین آن فیزیوتراپی است.
- توانبخشی و فیزیوتراپی شانه منجمد: پیشنهاد پزشکان برای درمان شانه یخ زده، درمانی مبتنی بر فیزیوتراپی شانه به همراه اقدامات ضد التهابی است. بنابراین، مطمئن ترین و کم خطر ترین راه برای بهبود دامنه حرکت و کاهش درد و ناتوانی در بیماران مبتلا به شانه منجمد، شرکت در برنامه های فیزیوتراپی شانه منجمد در یک کلینیک فیزیوتراپی معتبر و استاندارد است.
درمان ها از جمله فیزیوتراپی شانه یخ زده، باید متناسب با مرحله بیماری باشد؛ زیرا پیشرفت شانه یخ زده، روند صعودی دارد و یک نوع درمان واحد ممکن است برای انواع مختلف شانه یخ زده، مناسب نباشد. علاوه بر این، باید عوامل ایجاد کننده بیماری و ماهیت بدن بیمار در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، اگر بیمار دیابتی باشد، مدت زمان بهبودی طولانی تری خواهد داشت و حتما نیاز به روش های درمانی خاصی دارد.
فیزیوتراپی شانه منجمد
اگر چندین راهکار پزشکی برای یک بیمار، مورد مطالعه قرار بگیرد، معمولا شرکت در یک برنامه درمانی فیزیوتراپی شانه، کلید بهبودی است. همچنین، نکته مهم برای درمان شانه یخ زده، آموزش بیمار در کمک به کاهش ناامیدی و تشویق به رعایت موارد ضروری است. از آنجا که کپسولیت چسبنده برای فرد دردناک، مزمن و به طور کلی استرس زا است، در نظر گرفتن یک برنامه درمانی و انجام تکنیک های آرام سازی به صورت همزمان در فیزیوتراپی شانه یخ زده، مهم هستند.
تکنیک های درمان شانه یخ زده، شامل عدم حساسیت به تحرکات شانه، تمرینات تنفسی، شناخت رفتار های حرکتی بیمار، پرت کردن حواس بیمار از درد و انگیزه دادن به بیمار برای به دست آوردن توانایی های حرکتی است. ارائه دستورالعمل های با کیفیت به بیمار و ایجاد یک برنامه ورزشی خانگی مناسب می تواند کمک کننده باشد.
تمرینات ورزشی مثل تحرک بسیار ملایم شانه، طب سوزنی و انجام روش درای نیدلینگ می تواند برای تسکین درد در مرحله التهاب دردناک، کمک کند. بسته های گرم همراه با کشش می تواند با کاهش درد عضله و آرامش به واسطه عضلات عصبی، به بهبود کشیدگی عضله و دامنه حرکت کمک کند. از تحرک و کشش های نرم و خاص مفصل شانه و تکنیک های آزاد سازی بافت های همبند، تمریناتی برای بازیابی دامنه حرکتی و تقویت قدرت می توان برای بازگشت سریع عملکرد مفاصل شانه استفاده کرد.
در فیزیوتراپی شانه یخ زده از تمرینات ورزشی که هدف از آنها، ترمیم الگوی عملکرد شانه و کتف است و شامل موارد زیر است:
- حرکات دامنه انتهایی با خم شدن، چرخش و کشش خارجی
- فعالیت های مربوط به چرخش داخلی و کشش افقی
- کشش رباط کوراکوهومرال (Coracohumeral ligament)
- فعالیت های مربوط به چرخش خارجی در ارتفاع
- تحرکات خلفی و قدامی سر استخوان بازو در حالت خوابیده
تکنیک های دستی شامل ماساژ و بازتوانی برای درمان شانه منجمد می شود. این تکنیک ها، توسط فیزیوتراپیست انجام می گیرد و سبب کاهش التهاب و اختلالات بدن و درمان شانه یخ زده می شود. فیزیوتراپیست از طریق آموزش و تجربه برای معالجه افرادی که شانه منجمد یا کپسولیت چسبنده دارند، اقدام می کند. به همین دلیل بیمار باید در اولین بازدید خود با فیزیوتراپیست آماده باشد که علائم خود را تا آنجا که ممکن است با جزئیات بیشتر توصیف کند و همچنین بگوید که علائم شانه منجمد، در چه صورتی شدت می گیرد.
خدمات کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا برای درمان شانه منجمد
کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا، علاوه بر خدمات تکنیک های دستی فیزیوتراپی از جمله درمان کپسولیت چسبنده، از شاک ویو تراپی و لیزر درمانی نیز استفاده می کند. این مجموعه خدمات تخصصی برای درمان سندرم فیبرمیالژیا، درمان تریگر پوینت یا نقاط ماشه ای، فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی و …. ارائه می دهد. جهت دریافت اطلاعات دقیق از مجموعه خدمات کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا، به عنوان یک مرکز فیزیوتراپی استاندارد در اهواز با این مرکز تماس بگیرید.
سوالات متداول
- شانه منجمد چیست؟
به محدود شدن حرکات مفصل شانه که به دلیل التهاب کپسول شانه و بافت اطراف شانه ایجاد می شود، شانه منجمد می گویند.
- علائم شانه منجمد چیست؟
علائم اصلی شانه یخ زده درد و سفتی همراه با دشوار یا غیر ممکن بودن حرکات شانه است.
- آیا فیزیوتراپی، شانه منجمد را درمان می کند؟
فیزیوتراپی متداول ترین روش درمان شانه منجمد است و به بازیابی حرکات کمک می کند.
- سریعترین راه برای بهبودی شانه یخ زده چیست؟
قرار دادن بسته یخ به مدت 10 تا 15 دقیقه و چند بار در روز روی شانه و تزریق کورتیکواستروئید، راه مناسبی برای بهبودی سریع شانه یخ زده است.
- بهترین روش درمان شانه یخ زده چیست؟
از حرکاتی که باعث درد شما می شود، خودداری شود. مسکن های تجویز شده توسط پزشک و تزریق استروئید در شانه برای کاهش تورم مناسب است. اگر درد کاهش یابد، تمرینات شانه نیز به درمان کمک می کند.
- فیزیوتراپی شانه یخ زده چه مدت طول می کشد؟
فیزیوتراپی تحت نظر معمولاً از یک تا شش هفته و با تکرار ویزیت ها از یک تا سه بار در هفته انجام می شود. بیمار همچنین بعد از بهبودی نسبی باید در حرکات ورزشی و کششی مرکز فیزیوتراپی شرکت کند.
- اگر شانه یخ زده درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
در صورت عدم درمان شانه یخ زده، درد در شانه ها، از دست دادن تحرک و کاهش دامنه حرکتی رخ می دهد.
- آیا ماساژ شانه یخ زده، برای درمان مناسب است؟
ماساژ و کشش برای درمان شانه منجمد بسیار مفید است. ماساژ به از بین بردن تنش و گرفتگی کمک می کند تا عضلات بتوانند شل شوند و به بازیابی تحرک و بهبود عملکرد کمک می کند. همچنین ممکن است به بهبود جریان خون در منطقه آسیب دیده و کاهش التهاب کمک کند.
- گرما یا یخ برای شانه یخ زده بهتر است؟
شانه یخ زده بهتر از گرما به سرما پاسخ می دهد. کیسه های یخ، مستقیماً روی پوست قرار نگیرد و آن را با یک حوله پیچیده و در ناحیه ای که دارای بیشترین درد است، قرار بگیرد.
بدون دیدگاه