هفته‌ها و ماه‌های اولیه پس از زایمان به همراه شیرینی‌ها و زیبایی‌های خود، سختی‌ها و دردسرهای خاص خود را نیز به همراه دارد. کمبود خواب، سازگاری با چالش‌های جدید، یادگیری مهارت‌های جدید از جمله مشکلات این دوران است.با این وجود فیزیوتراپی بعد از بارداری نباید مورد بی توجهی مادران واقع شود. در این نوشتار ضمن بیان توضیحاتی درباره فیزیوتراپی بارداری، ضرورت و فواید فیزیوتراپی بعد از بارداری را بیان خواهیم نمود.
منظور از فیزیوتراپی بعد از بارداری و زایمان چیست؟
بارداری و زایمان می تواند لذت زیادی را به همراه داشته باشد، اما ممکن است بر روی بدن تاثیرات منفی برجای بگذارد. انجام تمرینات ساده و ایجاد عادت‌های سالم به مادران پس از تولد نوزاد کمک می‌کند تا با بسیاری از تغییرات بدن خود کنار بیایند.
همچنین می‌تواند به کاهش آسیب‌ها و مشکلات در آینده کمک کند. فیزیوتراپی پس از بارداری با هدف کاهش این آسیب‌ها و مشکلات انجام می‌شود. در زمان بارداری، عضلات، بخصوص عضلات شکم و کف لگن کشیده می‌شوند.
همچنین، رباطها نیز تا حدودی نرم می‌شوند. رباطها استخوان را به یکدیگر متصل می‌کنند و پشتیبانی مفیدی برای مفاصل محسوب می‌شوند.
برای کمک به مراقبت از بدن در دوران بارداری و بهبودی و نقاهت بعد از زایمان، می‌توان از تمرینات ساده فیزیوتراپی و توانبخشی برای تقویت این عضلات استفاده کرد. در مراکز تخصصی فیزیوتراپی اغلب کلاس‌های فیزیوتراپی بعد از بارداری برگزار می‌شود.
این مراکز بهترین جایی هستند که می‌توان تمرینات را در آن فرا گرفت. برای مراجعه به فیزیوتراپیست در صورت زایمان طبیعی فقط باید 2 روز صبر کرد. اگر زایمان به شکل سزارین بوده است، بهتر است 5 روز صبر نمود. در صورت احساس درد، باید انجام تمرینات را متوقف کرده و برای مشاوره به فیزیوتراپیست یا ماما مراجعه کرد.
۵ ضرورت فیزیوتراپی بعد از بارداری
1.فیزیوتراپی بعد از بارداری برای ارزیابی عضلات کف لگن ضروری است:
عضلات کف لگن عضلاتی هستند که در پایین لگن و وظیفه آنها این است که از مثانه و روده ما محافظت کرده و از کمر و لگن ما حمایت کنند. همچنین این عضلات کیفیت عملکرد جنسی را نیز حفظ می‌کنند.
در صورتی که زایمان به صورت طبیعی انجام شده باشد، عضلات کف لگن مجبور شده‌اند تا چهار برابر طول طبیعی خود کشش داشته باشند تا کودک به دنیا بیاید. عضلات ممکن است حتی پاره یا بریده شده باشند. حتی در صورتی که عضلات دچار پارگی نشده باشند، باز هم به دلیل کشش زیاد یک آسیب قابل توجه دیده‌اند و نیاز به استراحت و توانبخشی کافی دارند.
در معاینات پس از زایمان، فیزیوتراپیست عضلات کف لگن شما را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی لزوماً نباید از طریق معاینه واژن انجام شود. یک آزمایش غربالگری را می‌توان با سونوگرافی از طریق اندام تحتانی انجام داد، که به فیزیوتراپیست نشان می‌دهد مادر تا چه اندازه می‌تواند عضلات خود را بالا بکشد و شل کند و بیمار نیز می‌تواند این را روی صفحه مانیتور مشاهده کند.
معاینه واژینال نیز می‌تواند اطلاعات بیشتری را مانند قدرت عضلات کف لگن یا افتادگی واژن در اختیار فیزیوتراپیست در فیزیوتراپی بعد از زایمان قرار دهد.
2.فیزیوتراپی بعد از زایمان برای تقویت عضلات شکم انجام می‌شود:
ماهیچه‌های شش تکه و بافت شکم پس از کشیده شدن در بارداری به حالت عادی برگشته‌اند. بنابراین اگر بلافاصله پس از زایمان این عضلات را ارزیابی کنیم، انتظار داریم که عضلات هنوز جدا از یکدیگر و کاملاً ضعیف باشند.
خط میانی شکم برای اکثر خانم‌ها در هفته‌های ابتدایی پس از زایمان به اندازه کافی قوی نیست. بنابراین مادران پس از زایمان باید تا بهبودی نسبی استراحت کنند و از انجام فعالیت‌هایی که باعث افزایش مکرر فشار به شکم می‌شوند، خودداری کنند.
تحقیقات نشان داده که بهبود طبیعی عضلات شکم فقط در 8 هفته اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد. اگر تا آن مرحله بافت خط میانی ضخیم و محکم نشود و به حالت اولیه خود باز نگردد، برای اصلاح آن باید تمرینات خاصی را در جلسات فیزیوتراپی پس از بارداری انجام داد.
3.فیزیوتراپی پس از بارداری برای ارزیابی اسکلتی – عضلانی انجام می‌شود:
فیزیوتراپیست از مادران بعد از زایمان در مورد هرگونه درد یا آسیب دیدگی فعلی یا گذشته در مفاصل یا عضلات سوال خواهد کرد. شایع ترین شکایات در هفته‌های ابتدایی پس از زایمان عبارتند از: درد کمربند لگنی (درد در ناحیه استخوان شرمگاهی یا باسن)، درد پشت و درد مچ دست.
تشخیص و مدیریت به موقع این مسائل برای جلوگیری از تبدیل شدن آنها به مشکلات مزمن ضروری است. مراجعه به موقع به مرکز فیزیوتراپی تخصصی از بروز مشکلات بعدی جلوگیری خواهد نمود.
4.فیزیوتراپی پس از زایمان برای غربالگری عملکرد مثانه و روده توصیه می‌شود:
بسیاری از زنان در طی هفته‌های اولیه پس بارداری و در اوایل بارداری دچار اختلال در عملکرد مثانه یا روده می‌شوند.
فیزیوتراپیست از خانم‌ها پس از زایمان سوالاتی مانند موارد زیر می پرسند: چه میزان مایعات می‌نوشید؟ چند بار در روز مثانه و روده خود تخلیه می‌کنید؟ آیا نیاز فوری به دستشویی رفتن پیدا می‌کنید؟ آیا سابقه درد هنگام مقاربت دارید؟
آیا نشت ادرار یا مدفوع دارید؟ پاسخ دقیق به این سوالات بسیار مهم است زیرا مشخص می‌کند که آیا علائم اولیه اختلال در بیمار وجود دارد یا خیر. پیشگیری بهتر از درمان است و اگر در این مرحله بتوان اختلالی را کشف کرد، درمان آن با تمرینات فیزیوتراپی بعد از زایمان بسیار آسان خواهد بود.
5.مراجعه برای فیزیوتراپی بعد از بارداری برای بازگشت به برنامه تمرینی و ورزش کردن ضروری است:
همه خانم‌ها در رابطه با بازگشت به ورزش و فعالیت بعد از زایمان اهداف متفاوتی دارند. یک خانم ممکن است بخواهد در چهار ماه پس از زایمان در مسابقات دو ماراتن بدود، دیگری ممکن است هنگام مراقبت از نوزاد تازه متولد شده خود و یک کودک نوپا احساس درد کند.
اهداف هرچه باشد، مهم است كه در مورد آنها با یک متخصص فیزیوتراپیست مشورت شود و بررسی شود این اهداف تا چه حد قابل دستیابی هستند و برای رسیدن به ایمن به این اهداف چه اتفاقی باید بیفتد. تمرین درمانی پس از زایمان باید مانند ساختن خانه دیده شود؛ قبل از شروع ساخت دیوارها و سقف در بالا، پایه‌ها باید محکم باشند در غیر این صورت همیشه مشکلی وجود خواهد داشت.
به این ترتیب، زمان شروع ورزش برای یک خانم پس از زایمان، یک رویکرد کاملاً فردی است و هیچ “دستورالعملی” وجود ندارد که بتوان در تعداد مشخصی از ماه‌های پس از تولد نوزاد، به سطح مشخصی از فعالیت رسید.
می‌توان با مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپیست در ماه‌های اولیه پس از زایمان و انجام توانبخشی و فیزیوتراپی بعد از بارداری مدت زمان شروع ورزش و فعالیت پس از زایمان را کاهش داد.
خدمات کلینیک آرنیکا جهت فیزیوتراپی بعد از زایمان
همانطور که گفته شد انجام فیزیوتراپی برای بازگشت به زندگی عادی و بهبود آمادگی جسمانی برای بعد از زایمان ضرورت دارد. انتخاب یک مرکز فیزیوتراپی تخصصی برای فیزیوتراپی بعد از زایمان اهمیت زیادی دارد.
زیرا توانبخشی بیماران در صورتی که توسط متخصصان با تجربه انجام نشود، می‌تواند آسیب‌های بیشتری به همراه داشته باشد.
مرکز فیزیوتراپی آرنیکا در اهواز علاوه بر فیزیوتراپی متقاضیان به صورت حضوی در مرکز خود، امکان فیزیوتراپی در منزل را جهت ارائه خدمات فیزیوتراپی بعد از بارداری به مادران فراهم آورده است. این مرکز علاوه بر خدمات فیزیوتراپی بعد از زایمان، خدمات فیزیوتراپی آسیب های ارتوپدی و درمان کمر درد را نیز به بیماران ارائه می دهد.
سوالات متداول
- ضرورت انجام فیزیوتراپی بعد از زایمان چیست؟
ارزیابی عضلات کف لگن، تقویت عضلات شکم، برنامه ریزی برای بازگشت به فعالیت‌های سنگین، غربالگری عملکرد مثانه و روده و ارزیابی اسکلتی عضلانی دلایل ضروری بودن فیزیوتراپی پس از زایمان هستند.
- چه مدت پس از زایمان باید به فیزیوتراپیست مراجعه نمود؟
در صورت زایمان طبیعی فقط باید 2 روز صبر کرد. اگر زایمان به شکل سزارین بوده است، بهتر است 5 روز برای مراجعه صبر نمود.
- چه مدت پس از زایمان می‌توان فعالیت‌های سنگین انجام داد؟
هیچ “دستورالعملی” وجود ندارد که بتوان در تعداد مشخصی از ماه‌های پس از تولد نوزاد، به سطح مشخصی از فعالیت رسید. می‌توان با مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپیست در ماه‌های اولیه پس از زایمان و انجام توانبخشی و فیزیوتراپی بارداری مدت زمان شروع ورزش و فعالیت پس از زایمان را کاهش داد.
- فیزیوتراپی بعد از بارداری با چه هدفی انجام می‌شود؟
فیزیوتراپی پس از بارداری با هدف کاهش آسیب‌ها و مشکلات دوران بارداری و تاثیرات منفی آن بر بدن انجام می‌شود.
بدون دیدگاه