فیزیوتراپی عصبی چیست؟
فیزیوتراپی عصبی یا فیزیوتراپی نورولوژی شامل درمان بیماران مبتلا به اختلالات حرکتی و عملکردی ناشی از مشکلات درون سیستم عصبی و عضلانی بدن است. اختلالات نورولوژی، با علائمی نظیر ضعف عضلانی، ضعف تعادلی بین هماهنگی اجزای بدن، اسپاسم عضلانی کنترل نشده، لرزش اندام و عضلات، از بین رفتن بخش زیادی از عملکردهای بدنی، کاهش سطح کنترل و عدم غلبه بر اختیارات محیطی، خود را نشان می دهد.
به طور معمول بیماران نورولوژی با دارا بودن اختلالات عملکردی عصبی، عارضه های سکته مغزی خفیف، بیمارانی با نشانه های آسیب های نخاعی و مغزی، اسکلروز، پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس((MS و بیماری فلج بلز و … در طول دوره درمان و بهبود خود نیازمند به شرکت در جلسات فیزیوتراپی عصبی و یا فیزیوتراپی نورولوژی هستند. آسیب به سیستم عصبی مرکزی بیمار، از جمله مغز و نخاع، به این معنی است که پیام های عصبی مغز شما به قسمت های آسیب دیده بدن بیمار نمی رسد. این آسیب ها، می تواند باعث ناتوانی یا کم توانی در حرکات و لامسه، انجام حرکاتی بدون هماهنگی و بدون اراده (پرش دست)، عضلات ضعیف و فلاپی، اسپاسم و لرزش ناگهانی شود.
علم فیزیوتراپی عصبی قادر است مسیرهای مختل شده پیام عصبی را تا حد زیادی کنترل کند. فیزیوتراپی بیماران نورولوژی از جمله فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی، مسیرهای جدیدی را از طریق فعالیت ها و تمرین های تکراری در بدن بیمار ایجاد می کند. معمولا بسیاری از مراجعین و افراد تحت نظر فیزیوتراپی نورولوژی، می توانند در طولانی مدت بهبود زیادی به علائمی نظیر از دست دادن تعادل، پرش دست و بازو یا عملکرد پا، راه رفتن، اسپاسم، کنترل ادرار و درد ببخشند. هدف از فیزیوتراپی عصبی یا نوروفیزیوتراپی، کمک به توانبخشی برای اختلالات جسمی ناشی از شرایط عصبی است. این توانبخشی ها، متناسب با نیازهای خاص هر فرد و با یک هدف شخصی متناسب است.
شرایط استفاده از فیزیوتراپی عصبی یا نوروفیزیوتراپی
هر بیماری عصبی که بر حرکات و توانایی جسمی افراد تأثیر بگذارد و بتواند سیستم بدنی بیمار را دچار اختلال کند، می تواند با استفاده از فیزیوتراپی عصبی درمان شود. اغلب بیماری ها می توانند تا حد زیادی سیستم عصبی بیمار را دچار اختلال کنند؛ از این رو بیمار ممکن است، با بیماری های کاملا غیر مرتبط با توجه به نظر پزشک به جلسات فیزیوتراپی عصبی برود.
بررسی ها نشان می دهد اغلب افراد شرکت کننده در جلسات فیزیوتراپی عصبی، خانم های میانسال مبتلا به سکته مغزی و بیماری های مرتبط با سیستم عصبی، خانم های باردار و مادرانی هستند که از لحاظ کنترل ادرار دچار مشکل هستند. اختلالات به وجود آمده، به این دلیل است که آسیب به سیستم عصبی مرکزی، بنا به هر دلیلی می تواند منجر به شکسته شدن مسیرهای حامل سیگنال های عصبی ادراری شود. از این رو با شرکت در جلسات فیزیوتراپی نورولوژی، مشاوره و کمک فیزیوتراپیست، می توان تا حد زیادی این موضوع را کنترل و مدیریت کرد.
تاریخچه فیزیوتراپی عصبی
در سالهای 1990 تا 2000 میلادی، کاملاً مشخص شد که سیستم عصبی مرکزی انسان، توانایی چشمگیری در سازماندهی مجدد خود دارد؛ بنابراین می توان از روشهای آموزش بالقوه، برای تقویت توانبخشی و شرایطی مانند سکته مغزی و فلج مغزی استفاده کرد. این نظریه که با نظریه های پیشین فیزیوتراپیست ها و پزشکان مغایر بود، ثابت کرد که بیماران به هنگام سکته قلبی و مغزی نباید به صورت ناتوان و در شرایطی که قادر به انجام اعمال زندگی هستند، بمانند، بلکه فرد بیمار مبتلا به عارضه سکته مغزی حق زندگی و انجام اعمال روزانه را دارد.
هم زمان با این نظریه، تحقیقات در مورد شواهد توانبخشی عصبی شروع به شتاب کرد. بسیاری از فیزیوتراپیست ها با متخصصان علوم مغز و اعصاب، به منظور بررسی اقدامات بالینی و نوروفیزیولوژیک برای بهبود عصب شناسی همکاری کردند. در نهایت، مشخص شد که علم فیزیوتراپی تنها محدود به تقویت اندام و عضلات موضعی نیست. تاریخچه فیزیوتراپی عصبی از یک کشف ساده ناشی از کمک به بیمار مبتلا به عارضه عصبی آغاز شد. در پی اقدام های مربوط به فیزیوتراپی بیماران عصبی یا آسیب دیدگی، از توانبخشی جسمی بهره مند می شوند.
تعداد زیادی از رویکردهای فیزیوتراپی عصبی، در طی قرن بیستم در نقاط مختلف جهان پدید آمده اند که هر یک منطق و راهکارهای خاص خود را به جهت درمان بیماری دارند. رویکردهای فیزیوتراپی نورولوژی، می توانند در تشویق برای بهبودی عملکرد در بیماران مبتلا به آسیب یا بیماری سیستم عصبی مرکزی (CNS)، مورد استفاده قرار بگیرند.
در گذشته مفاهیم و عملکرد های توسعه یافته فیزیوتراپی عصبی، توسط پزشکان و فیزیوتراپیست های ایتالیایی صورت می گرفت؛ اما فقط برخی از رویکردها و عوامل هستند که امروزه پایه و اساس برای جنبه بالینی فیزیوتراپی عصبی تکامل پیدا می کنند. طی سالیان متوالی، اکتشافات کلیدی در علوم اعصاب، در زمینه های نوروپلاستی و یادگیری حرکتی نیز هم چنان در حال پیشرفت است.
فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک در قرن 21
نوآوری و فناوری فیزیوتراپی عصبی و توانبخشی عصبی به سرعت در حال گسترش است. آموزش استفاده از تردمیل، پشتیبانی از وزن بدن (BWSTT)، رباتیک اندام فوقانی و تحتانی و دستگاه های واقعیت مجازی، در سالیان گذشته هیجان زیادی ایجاد کرده اند. بسیاری از مراکز فیزیوتراپی، در سراسر جهان پذیرش این فناوری های تازه را به عنوان بستری برای پیشگیری شناخته اند. هم چنین امروزه از فناوری های گفته شده در سراسر جهان به منظور استفاده در اقدامات معمول بالینی استفاده می شود. فیزیوتراپیست هایی که در حوزه عصب شناسی مشغول به کار هستند، هم اکنون با اطلاعات فوق العاده ای روبرو هستند که باید هنگام تهیه برنامه توانبخشی، در نظر بگیرند. اما با این حال، باید مراقب بود فیزیوتراپی، با اتکا و استفاده از این فناوری ها و هزینه بالایی که به دنبال دارد، عامل ایجاد یک بیماری جدید نباشد.
آزمایشگاه های حرکتی و فناوری های تلفن همراه، مانند سنسورهای حرکتی، پتانسیل عظیمی را در اختیار طرفداران علم فیزیوتراپی عصبی قرار می دهد. این آزمایشگاه ها می توانند عملکرد حسی و حرکتی، اندازه گیری فعالیت های دنیای واقعی و میزان مشارکت بیماران در تمرینات را ارزیابی کنند. علاوه بر بهبودی حرکات، بازآفرینی حسی می تواند باعث افزایش تغییرات نوروپلاستیک شود. این موضوع یک استراتژی مؤثر برای فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی است. تحقیقات در حوزه علوم فیزیوتراپی عصبی، دائما در حال گسترش است. راه رفتن با رباتیک و BWSTT تنها یک نمونه کلاسیک و یه اختراع جدید در حوزه علم فیزیوتراپی عصبی است که هنوز در مراحل ابتدایی و تحقیقاتی است.
نقش فیزیوتراپیست در فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک
تخصص بخشی اجتناب ناپذیر از تمرینات فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک است. پس حوزه عصب شناسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. فیزیوتراپیست هایی که علاقه ای به توانبخشی عصبی دارند، به زمان لازم برای مطالعه در زمینه بسیاری از بیماری های عصبی، مانند سکته مغزی، آسیب های مغزی، مولتیپل اسکلروزیس و بیماری پارکینسون نیاز دارند. فیزیوتراپیست های مغز و اعصاب، باید بتوانند اختلالات اسکلتی عضلانی و هم چنین اشکال مختلف اختلالات حرکتی مانند اسپاسم، دیستونی و آتاکسی را ارزیابی کنند. عوامل شناخت، ادراک و عصبی به طور مستقیم بر نتایج توانبخشی تأثیر می گذارند؛ بنابراین یک فیزیوتراپیست عصبی، باید هنگام طراحی و برنامه ریزی بهینه در توانبخشی، این اطلاعات را درج کند.
فاکتور های حائز اهمیت قبل از انجام فیزیوتراپی بیماری های عصبی
قبل از انجام فیزیوتراپی عصبی، ممکن است از بیمار در مورد سابقه بیماری، علت عارضه، مدت بیماری و … سوال شود؛ لذا داشتن همراه، برای بیماران مبتلا به عارضه سکته مغزی، بسیار مهم و حائز اهمیت است. فیزیوتراپی عصبی برای بیماران از جمله فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی، می تواند شامل انواع شوک الکتریکی، ورزش، ماساژ و … باشد. از این رو حال روحی مناسب، می تواند تاثیر بسیار خوبی بر حال جسمی بیمار بگذارد. در فیزیوتراپی نورولوژی، می توان پس از مدتی استفاده از ابزارهای تکیه گاهی مانند عصا، واکر و … اندام مختل شده خود را بازیابی کرد. فیزیوتراپی بیماری های عصبی دارای اهدافی بلند مدت و کوتاه مدت است که بخش اعظمی از آن، بر عهده شخص بیمار است. از این رو انجام تمامی تمرینات گفته شده توسط فیزیوتراپیست به منظور بازیابی اندام بسیار کمک کننده است.
مزایای فیزیوتراپی عصبی
- حرکات برنامه ریزی شده برای دستیابی به اهداف دقیق و هدفمند
- توانایی انجام فعالیت های روزمره برای بیمار ناتوان بویژه در فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی
- بازیابی قدرت عضلات از کار افتاده در بیمار دارنده اختلالات عصبی
- بازیابی دامنه حرکت و توانبخشی به بیماران نورولوژی
- بهبود وضعیت تعادل در فیزیوتراپی بیماری های عصبی
- کاهش اسپاسم عصبی
- تسکین درد
- جلوگیری از بی اختیاری ادرار در فیزیوتراپی بیماری های عصبی
- افزایش اعتماد به نفس بیمار ناتوان
نتیجه گیری
فیزیوتراپی بیماران نورولوژی، باید در اسرع وقت به دنبال آسیب دیدگی برای بهترین بهبود ممکن شروع شود. روش درمانی استفاده شده در این بیماران، بسته به فرد، علائم و اهداف فرد متفاوت است. از این رو می توان، از شیوه های مختلفی به منظور بازیابی مسیر عصبی و حرکت اندام های مختلف بدن استفاده کرد. زیرا ممکن است، به دنبال آسیب دیدگی، قدرت و حرکات عضلات، تحت تأثیر قرار بگیرد. هم چنین ممکن است عضلات با اسپاسم های متوالی ضعیف و یا سفت شوند. و یا ممکن است تغییراتی در حس لامسه و مشکلاتی در گفتار و بلع ایجاد شود. به همین دلیل، استفاده منظم از جلسات فیزیوتراپی تحت نظر فیزیوتراپیست متبحر و پزشک لازمه زندگی دوباره در بیماران نورولوژیک از جمله سکته مغزی، پارکینسون، MS و … است.
بدون دیدگاه