درمان دستی در فیزیوتراپی
منوال تراپی (Manual therapy) یا درمان دستی، نوعی از درمان است که پزشک با لمس بیمار، به درمان آسیب، ناتوانی یا درد اسکلتی عضلانی می پردازد. طبق استدلال بالینی فدراسیون بین المللی ارتوپدی، درمان دستی در فیزیوتراپی یک حوزه تخصصی برای مدیریت شرایط عصبی و عضلانی اسکلتی بوده که در حوزه ارتوپدی نیز شامل شواهد علمی و بالینی ویژه هر بیمار است. این نوع از درمان ها که به عنوان فیزیوتراپی دستی نیز شناخته می شود، با استفاده از رویکرد های درمانی بسیار خاص و تمرینات ورزشی برای بسیاری از درد ها قابل استفاده هستند.
علاوه بر این، استفاده از منوال تراپی به صورتی که بلافاصله یا طی مدت کوتاهی پس از درد، مداوم، ماهرانه و همراه با ورزش و آموزش باشد، در درمان بیمار نقش اساسی دارد. همچنین رسیدگی زود هنگام، اثر بخشی این نوع از درمان را به بهترین حالت خود می رساند. در این قسمت سه رویکرد مختلف برای استفاده از اثرات تکنیک های درمان دستی در فیزیوتراپی را شرح می دهیم:
- فیزیولوژیک: درمان دستی به دلیل احساس خوبی که به صورت طبیعی ایجاد می کند، باعث ایجاد ذهنیت مثبت نسبت به این نوع از درمان می شود.
- بیومکانیکی: این رویکرد درمانی که با ترمیم و مدل سازی بافت همراه است، روند درمانی را تسهیل و تسریع می کند.
- روانی: از جمله تاثیرات روانی درمان دستی می توان به کاهش درد و در نتیجه بهبود وضعیت روانی فرد اشاره کرد. کاهش درد با تحریک رابطه درد با مغز، عضلات را مهار کرده و فشار مفصلی را کاهش می دهد.
تاریخچه درمان دستی در فیزیوتراپی
درمان دستی در فیزیوتراپی سابقه طولانی دارد. در همین راستا، فیزیوتراپیست ها کمک زیادی به تنوع در رویکرد ها و روش انجام درمان دستی کرده اند. در گذشته فقط از تکنیک های حرکتی برای نشان دادن چگونگی روش کار در منوال تراپی استفاده می شد. اما تحقیقات معاصر نشان می دهد که بدن، ساختار عصبی فیزیولوژیکی پیچیده ای دارد که باید با اطلاع کامل از ساز و کار آن، معاینه و مداخله عملی با بهترین اثر بخشی ارائه شود.
سر آغاز درمان دستی 400 سال قبل از میلاد با معرفی آن توسط بقراط که به عنوان پدر پزشکی از او یاد می شود، بود. بقراط در کتاب های خود در مورد مفاصل، درمان دستی ستون فقرات برای درمان اسکولیوز را توصیف کرد. همچنین جالینوس و ابن سینا به عنوان پزشکان برتر تا به کنون، از این نوع درمان در مقالات و کتب خود نام برده اند.
کاربرد تکنیک های درمان دستی در فیزیوتراپی
واقعی ترین کاربرد تکنیک های درمان دستی در فیزیوتراپی این است که مثل یک ابزار مفید در جعبه ابزار بسیاری از فیزیوتراپیست ها و ماساژ درمانگران وجود دارد. علاوه بر این، افراد ممکن است استنباط خاص خود را از منوال تراپی داشته باشند؛ اما در واقع این تکنیک، انواع مختلفی از درمان ها را در بر می گیرد که شامل موارد زیر می شود:
- دامنه حرکتی با کمک فعال (AAROM): بیمار مفاصل خود را در حد توان خود حرکت می دهد؛ در حالی که پزشک برای به حداکثر رساندن میزان دامنه حرکتی به او کمک می کند.
- دامنه حرکتی غیرفعال (PROM): پزشک، مفاصل بیمار را در تا انتهای محدوده حرکتی بیمار حرکت می دهد، بدون اینکه بیمار کمک یا حرکتی کند.
- کشش غیرفعال: پزشک یک عضله را در وضعیت کشش قرار می دهد و برای مدت طولانی در همین وضعیت ثابت قرار می دهد.
- ماساژ بافت نرم: پزشک درمان دستی روی بافت نرم را از طریق تماس فیزیکی مستقیم با استفاده از فشارهای ریتمیک اعمال می کند.
- کشش دستی: درمانگر با ایجاد شکاف در فضای مفصل، فشار را از روی عضلات بر می دارد.
- تحرکات مفصلی: این نوع از تحرکات شامل حرکات غیرفعال خاصی می شود که به صورت مستقیم روی حرکت در سطح مفاصل با دامنه های حرکتی مختلف کار می کند.
- تحرک بافت نرم با کمک ابزار (IASTM): با استفاده از ابزارهای خاص محدودیت های بافت نرم را از بین می برد.
- رها سازی نقطه ماشه ای: رهاسازی نقاط ماشه ای شامل اعمال فشار بر روی نوارهای محکمی است که نقاط ماشه روی آن قرار دارد و برای از بین بردن گره های نقاط ماشه ای به کار می رود.
- تکنیک رهاسازی میوفاشیال (MRT): این تکنیک شامل اعمال فشار مداوم به محدودیت های بافت مایوفاشیال می شود.
مزایای درمان دستی در فیزیوتراپی
از جمله مزایای درمان دستی در فیزیوتراپی این است که:
- درد، تنش و اسپاسم عضلانی را کاهش می دهد.
- تحرک مفاصل و دامنه حرکتی را بهبود می بخشد.
- کیفیت حرکات بیمار را افزایش می دهد.
- انعطاف پذیری و پویایی تعادل را بهبود می بخشد.
نکته مهم در این باره این است که در حالی که مزایای زیادی برای تکنیک های درمان دستی در فیزیوتراپی وجود دارد، اما این روش برای هر فرد یا شرایطی مناسب نیست.
عوارض درمان دستی در فیزیوتراپی
شایع ترین عارضه جانبی که برای استفاده از منوال تراپی نام برده شده، درد در عضلات و به دنبال آن افزایش سفتی، کرختی و خستگی بوده است. البته این روند درد و خستگی از مراحل این تکنیک ها است و برای استفاده از این نوع درمان هیچ عارضه جانبی جدی گزارش نشده است.
هدف از درمان دستی در فیزیوتراپی
هدف از درمان دستی در فیزیوتراپی نیز مانند هر روش درمانی دیگر، بهبود زندگی و سلامت بیمار است. علاوه بر این کاهش و مدیریت درد، افزایش دامنه حرکتی مفاصل، کاهش التهاب، بهبود کشش عضلات و بافت ها و القای آرامش از دیگر اهداف پزشکی است که با به کارگیری منوال تراپی به درمان بیماران کمک می کند.
معالجه با درمان دستی در فیزیوتراپی
معالجه با درمان دستی در فیزیوتراپی، رویکردی با تاثیری یکسان و مناسب برای همه نیست. بحث و جدل های زیادی در مورد اثربخشی درمان دستی یا منوال تراپی در طب نوین وجود دارد. در واقع برای هر مطالعه ای که مزایای یک روش از درمان بیماری ها را نشان می دهد، روش جدیدی وجود دارد که نشان می دهد روش قبلی تأثیر کمتری داشته است. در حقیقت مشکل بررسی این مطالعات تفاوت در رویکرد و عملکرد درمانگران، تکنیک مورد استفاده، بیمار و شرایط او است.
فیزیوتراپیست باید هنگام تصمیم گیری در مورد تشخیص بیماری، وضعیت بیمار و مسائلی که پیش بینی می کند در روند درمان پیش بیاید را تحلیل و بررسی کنند. همچنین بر اساس علائم هر بیمار، پزشک با استفاده از معاینه درست، همراه با برقراری ارتباط درخور با بیمار و آموزش او، ورزش و به کارگیری سایر روش های فیزیوتراپی برای رفع درد و به دست آوردن دامنه حرکتی مناسب بیمار تلاش می کند.
فیزیوتراپیست با انتخاب روشی از درمان که بر پایه آموزش حرفه ای و علمی باشد، ارائه مراقبت مؤثر و کارآمد را تسهیل می کند. در همین جهت، فیزیوتراپیست ها و متخصصین ارتوپدی با مشورت هم، مدیریت شرایط بیمار را به عهده گرفته و در مورد شرایط عصبی، عضلانی و اسکلتی، توصیه ها و مداخلات درمانی خاص را ارائه می دهند. همچنین فیزیوتراپیست به دنبال نتایجی است که ممکن است با یک روش درمانی امکان دستیابی به آن وجود نداشته باشد.
پزشکان متخصص ما در فیزیوتراپی آرنیکا در مدیریت انواع شرایط پیچیده عصبی و ارتوپدی ماهر هستند. آنها نه تنها ارزش و نقشی که منوال تراپی می تواند در ارزیابی و درمان مراجعان داشته باشد را درک می کنند، بلکه قادرند بنا به شرایط بیمار، بهترین روش درمانی را به کار گیرند. در صورت لزوم، کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا سایر روش ها شامل ابزار گراستون و تکنیک پوزیشنال ریلیز و… را برای درد های عضلانی شما پیشنهاد می کند. در صورت تمایل با یکی از درمانگران ما وقت ملاقات رزرو کنید تا مرکز فیزیوتراپی آرنیکا بتواند شما را به شرایط سلامت بازگرداند.
سوالات متداول
- اساس درمان دستی چیست؟
درمان دستی یک رویکرد بالینی مبتنی بر استفاده از دست است که از آن برای کاهش درد و بهبود تحرک مفاصل، بافت های نرم و اعصاب استفاده می شود.
- تفاوت بین ماساژ درمانی و درمان دستی چیست؟
هدف از ماساژ درمانی، ارتقای آرامش جسمی و ذهنی است، اما درمان دستی در جهت کاهش درد و بهبود عملکرد فیزیکی به کار گرفته می شود.
- انواع مختلف درمان دستی چیست؟
درمان دستی در واقع نوعی از ماساژ های تخصصی طبی و لنفاوی است. این ماساژ ها شامل اعمال فشار به بافت های بدن به صورت خاص و ریتمیک است.
- آیا تکنیک های درمان دستی بی خطر است؟
بله، از بزرگترین جنبه های مثبت منوال تراپی، غیر تهاجمی بودن آن و عدم نیاز به داروهای مضر است.
- بنیانگذار درمان دستی کیست؟
بقراط، جالینوس و ابوعلی سینا پزشک ایرانی، متون معتبری در مورد نقش طب دستی را در کتب و نوشته های تألیف کرده اند.
- موارد منع استفاده از درمان دستی چیست؟
هیچ منع مصرف مطلقی برای منوال تراپی وجود ندارد. با این حال، اقدامات احتیاطی متعددی وجود دارد که بیماری هایی که در آن بیمار هنوز به طور فعال شروع به تحرک نکرده است را شامل می شود.
- چه کسانی درمان با استفاده از منوال تراپی را ارائه می دهند؟
فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران
بدون دیدگاه