فیزیوتراپی فلج ارب یا فلج شبکه بازویی در کلینیک آرنیکا

فلج ارب چیست؟

فلج ارب (Erb’s Palsy)، نوعی فلج در شبکه اعصاب بازویی نوزادان است که در بدو تولد و حین زایمان اتفاق می افتد. نام این بیماری از پزشکی به نام ویلهلم ارب که برای اولین بار فلج ارب را توصیف کرد، گرفته شده است. شبکه بازویی، مجموعه ای از اعصاب در نزدیک گردن هستند که مسئول ایجاد اعصاب بازو می باشند. وظیفه این اعصاب، تحرکات و واکنش های شانه، بازو، دست و انگشتان دست است. فلج به معنای ضعف و ناتوانی است؛ پس فلج ارب یا فلج شبکه بازویی به هنگام تولد منجر به ضعف بازو و از دست دادن حرکت می شود.

فلج ارب هنگامی اتفاق می افتد که گردن نوزاد در هنگام زایمان دشوار، به پهلو کشیده شود. این آسیب می تواند شبکه های نخاعی را بکشد، پاره کند و یا از بین ببرد. فلج ارب به عنوان یکی از شایع ترین آسیب های بازویی مربوط به زایمان، به صورت قابل توجهی روی تحرک تاثیر می گذارد. البته می توان این آسیب دیدگی را با انجام تمرینات فیزیوتراپی روزانه، بهبود بخشید و بسته به نوع آسیب، در طی چند ماه برطرف کرد. والدین در روند بهبودی فلج ارب نقش موثری در کمک به کودک خود برای بازیابی حداکثر عملکرد در بازوی آسیب دیده، دارند.

دلایل بروز فلج ارب

آسیب شبکه بازویی در نوزادان تازه متولد شده، معمولا در هنگام زایمان های دشوار، مانند نوزاد بزرگ، زایمان بریچ یا زایمانی که مدت زیادی طول می کشد، اتفاق می افتد. فلج ارب همچنین ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که زایمان پیچیده شود و پزشک مجبور شود برای بیرون کشیدن کودک از کانال زایمان به او نیرویی وارد کند. بنابراین، شایع ترین علت فلج ارب، کشش بیش از حد جانبی یا کشیدگی سر و گردن کودک در جهت مخالف در حین زایمان است.

همچنین کشیدن شانه نوزاد در زمان زایمان یا فشار بیش از حد روی برجستگی بازوی کودک به هنگام زایمان بریچ، می تواند باعث آسیب شبکه بازویی شود. به طور کلی، عوامل خطر و دلایل بروز فلج ارب شامل موارد زیر است:

• قرار نگرفتن یک یا هر دو شانه در لگن حین زایمان
• وزن بالاتر از 4 کیلوگرم جنین
• چاقی مادر
• دیابت بارداری
• طول کشیدن مدت زمان مرحله دوم زایمان تا بیش از 60 دقیقه
• زایمان بریچ
• به کار گرفتن روشی مانند فشار وارد کردن به این قصد که مدت زمان طول کشیدن زایمان را کاهش دهند.

علائم فلج ارب و تشخیص آن

علائم فلج ارب بعد از زایمان می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ضعف در یک بازو
• از دست دادن احساس و نداشتن واکنش در بازو
• فلج جزئی یا کامل بازو (نوزاد نمی تواند بازو را به طور موثر حرکت دهد؛ اما ممکن است بتواند انگشتان دست را حرکت دهد.)
• چرخش بازو به سمت بدن

متخصص اطفال معمولا معاینه ای فیزیکی برای تشخیص فلج شبکه بازویی، سطح آسیب دیدگی بازو و ضعف بازو انجام می دهد. بعد از تشخیص علائم اولیه، پزشک ممکن است تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، سونوگرافی یا تصویربرداری های دیگر مانند MRI را انجام دهد تا از طریق تصویر برداری به صورت دقیق سطح آسیب دیدگی استخوان ها، مفصل گردن و شانه را مشاهده کند. در مراحل بعدی نیز با توجه به این موضوع که آسیب های عصبی ممکن است روی رشد شانه تأثیر بگذارد؛ پزشک آزمایشاتی را انجام دهد تا مطمئن شود سیگنال های عصبی در عضلات بازو وجود دارد یا خیر.

درمان فلج ارب یا فلج شبکه بازویی

با اینکه برخی نوزادان تازه متولد شده با فلج شبکه بازویی یا فلج ارب به خودی خود بهبود می یابند، اما لازم است پزشک به صورت متوالی طی دوره های مختلف، کودک را معاینه کند تا روند بهبود اعصاب شبکه بازویی را کنترل کند. اعصاب شبکه بازویی حین رشد نوزاد، خیلی آرام بهبود می یابند و ممکن است بهبودی کامل تا 2 سال طول بکشد. خوشبختانه، درصد قابل توجهی از کودکان مبتلا به چنین صدماتی، با گذشت زمان و با استفاده از تکنیک های درمانی، عملکرد طبیعی پیدا می کنند. درمان اصلی فلج ارب، شامل فیزیوتراپی و در برخی موارد جراحی است.

اگر بیمار با گذشت 3 الی 6 ماه از فیزیوتراپی، تغییری نکند، پزشک ممکن است برای بهبود نتیجه احتمالی، جراحی بر روی اعصاب را پیشنهاد کند. جراحی به خودی خود شامل جراحی میکروسکوپ، پیوند عصبی و انتقال عصب است و ممکن است به دلیل روند کند بهبودی اعصاب، چندین ماه طول بکشد تا اعصاب شبکه بازویی ترمیم شود. بنابراین پس از جراحی نیز پزشک مجددا تمرینات فیزیوتراپی را برای افزایش قدرت و دامنه حرکتی کودک در منزل ارائه می دهد.

فیزیوتراپی فلج ارب

همانطور که گفتیم فیزیوتراپی برای فلج ارب، اصلی ترین روش درمانی فلج شبکه بازویی است. بنابراین فیزیوتراپی روزانه، در برنامه زندگی کودک مبتلا به فلج ارب قرار می گیرد. از آنجا که یک کودک نمی تواند بازوی آسیب دیده را به تنهایی حرکت دهد، والدین باید در فعال نگه داشتن مفاصل و متناسب بودن عملکرد عضلات نقش فعالی داشته باشند. به همین دلیل، پزشک یا فیزیوتراپیست باید به والدین بیاموزد که چگونه با کودک خود ورزش کرده تا بازوی کودک در وضعیت خوبی باشد.

فیزیوتراپی فلج ارب به صورت روزانه و تمرینات دامنه حرکتی از حدود 3 هفته پس از تولد نوزاد شروع می شود. این تمرینات روی دامنه حرکات شانه، آرنج، مچ دست و دست متمرکز می کند و از سفت شدن دائمی مفاصل جلوگیری می کند. در طول 6 ماه اول شروع فیزیوتراپی فلج ارب، این نوع از درمان به طور خاص برای جلوگیری از تغییر ساختاری شانه و بازو است. همچنین در جهت حفظ دامنه حرکتی و بهبود قدرت بدنی کودک نیز باید ورزش روزانه به کمک والدین انجام شود. به والدین نیز آموزش داده می شود که روی نگه داشتن عضلات در وضعیت مناسب، نقش فعالی داشته باشند. آموزش هایی که به والین در این راستا داده می شود، شامل فعالیت های برنامه ریزی حرکتی بوده و به این شرح می باشند:

• از دست زدن به ناحیه آسیب دیده با حرکات شدید برای هفته های اول اجتناب شود تا التهاب عضلات بهبود یابد.
• از بلند کردن کودک به واسطه بازو یا زیر بغل خودداری شود. این مسئله می تواند شبکه بازویی را فشرده یا کش دهد و باعث آسیب بیشتر شود.
• قرار دادن کودک به پشت یا دراز کشیدن به پهلو در صورتی که شانه و بازوی آسیب دیده به سمت بالا باشد، برای جلوگیری از فشرده شدن اندام آسیب دیده، بهتر است.
• والدین برای تعویض لباس، بازوی آسیب دیده را قبل از بازوی سالم در آستین قرار بدهند. با انجام این کار، از شدت حرکت در شانه جلوگیری کرده و لباس سریعتر و راحت تر تعویض می شود.

جدید ترین تحقیقات نشان می دهد که انجام فیزیوتراپی فلج ارب مانند تمرینات ورزشی، درمان های محافظه کارانه، الکتروتراپی و استفاده از آتل با نتایجی مانند عملکرد فوق العاده و رو به بهبودی اندام آسیب دیده، همراه است. بر همین اساس، به تعدادی از فعالیت ها و تمریناتی که برای تقویت بازیابی حرکت و قدرت عضلانی بسیار کارآمد است، در زیر اشاره می کنیم:

• تمرینات حفظ دامنه حرکتی در مفاصل برای جلوگیری از انقباضات و درد
• تحریکات حسی برای افزایش احساس بازو
• استفاده از آتل برای عوارض ثانویه و به حداکثر رساندن عملکرد بازو
• آموزش والدین در مورد قرار دادن عضو آسیب دیده کودک در موقعیت مناسب
• فیزیوتراپی در منزل برای به حداکثر رساندن توانایی کودک
• تحریکات الکتریکی
• کاردرمانی

با تشویق والدین به انجام فیزیوتراپی در منزل، کمک بسیار زیادی به روند بهبودی کودک می شود؛ چرا که آموزش فیزیوتراپی در منزل به والدین که زمان بیشتری را با کودک می گذرانند، باعث می شود تا تمرینات خاص در طی شبانه روز با کودک انجام شود. همچنین اگر تمرینات در مکان مناسب و به راحتی انجام شود، تحرک دائمی در مفصل شانه حفظ شده و از کوتاه شدن بیش از حد عضو آسیب دیده جلوگیری می کند.

خدمات فیزیوتراپی آرنیکا جهت درمان فلج ارب

اخیرا کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا در جهت رفع اختلالات نوزادان در بدو تولد و کودکان، خدمات فیزیوتراپی تورتیکولی، فیزیوتراپی فلج ارب و گفتار درمانی را ارائه داده است. این مرکز فیزیوتراپی خوب در اهواز همچنین با بهره گیری از بهترین کادر درمانی و قرار داد با بیمه های درمانی، سعی در کم کردن بار روانی و ایجاد انگیزه برای کودکان و نوزادان اهواز و استان خوزستان دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر با مرکز فیزیوتراپی آرنیکا همراه باشید.