آسیب عصبی یا نوروپاتی، یک عارضه شایع دیابت نوع 1 و نوع 2 است. در این عارضه اعصاب پا، دست، ساق پا یا بازوهای بیمار تحت تأثیر قرار می‌گیرند. نوروپاتی محیطی دیابتی (DPN) می‌تواند مشکلاتی مانند سوزن سوزن شدن، سوزش یا حتی بی حسی را در اندام‌ها به وجود آورد. یک مطالعه بزرگ در ایالات متحده آمریکا تخمین زد که 47٪ از بیماران مبتلا به دیابت دارای نوروپاتی محیطی هستند. دیابت خطر زخم و قطع عضو پا را بیش از 23 برابر افزایش می‌دهد. نوروپاتی عامل اصلی این افزایش خطر است. مهم‌ترین عوامل تشدید ریسک ابتلا به این عارضه را مصرف دخانیات، افزایش سن و مصرف الکل تشکیل می‌دهد. در این مقاله به معرفی راه های درمان نوروپاتی دیابتی می‌پردازیم.
انواع نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی محیطی وضعیتی است که بر اعصاب بدن تأثیر می‌گذارد. به طور کلی بر اساس تعداد اعصاب تحت تأثیر، نوع سلول‌های عصبی تحت تأثیر یا فرآیند تأثیرگذار بر اعصاب طبقه بندی می‌شود. بسته به این عوامل، علائم این عارضه به طور گسترده‌ای متفاوت است و می‌تواند شامل مسائل حسی (لمس)، حرکتی (حرکت) و یا خودمختار (سیستم عصبی) باشد.
طبقه بندی رایج نوروپاتی عبارت است از:
- مونونوروپاتی: این وضعیتی است که فقط 1 عصب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اغلب در نتیجه فشرده شدن یک عصب است که شروع علائم ایجاد می‌شود. سندرم تونل کارپال نمونه ای از مونونوروپاتی است که در آن فشردگی عصب میانی در بازو منجر به تغییر حس، درد و ضعف دست می‌شود.
- پلی نوروپاتی: این وضعیتی است که بر 2 یا چند عصب تأثیر می‌گذارد. این نوع نوروپاتی می‌تواند منجر به بروز علائم در قسمت‌های مختلف بدن، در هر دو طرف بدن شود.
- نوریت: این وضعیتی است که در نتیجه التهاب عصب ایجاد می‌شود. دلایل زیادی برای این نوع نوروپاتی وجود دارد از جمله عفونت، آسیب یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی.
راه های درمان نوروپاتی دیابتی بسیار متنوع هستند که در ادمه صحبت خواهد شد.
علائم ابتلا به نوروپاتی دیابتی
شایع‌ترین علائم ابتلا به عارضه نوروپاتی دیابتی عبارتند از:
- احساس سرگیجه در هنگام ایستادن
- حالت تهوع، نفخ و سایر مشکلات گوارشی
- مشکلات بینایی مانند دوبینی
- افزایش ضربان قلب
- اسهال یا یبوست
- کاهش تعریق یا تعریق بیش از حد
- مشکلات مثانه مانند تخلیه ناقص
- عدم توانایی حس کردن سطح پایین قند خون
- حساسیت به لمس در برخی اندام‌ها
- از دست دادن یا تضعیف حس لامسه
- بی‌حسی یا احساس درد در دست و پا
- احساس سوزش در پا، به‌خصوص در شب
- مشکل حفظ تعادل و هماهنگی عضلات هنگام راه رفتن
- تحلیل رفتن عضلات
- خشکی واژن
- اختلال در نعوظ
امروزه راه های درمان نوروپاتی دیابتی به سرعت این علائم را برطرف می‌کنند.
راه های پیشگیری از نوروپاتی دیابتی
پیشگیری از ابتلا به مراتب آسان‌تر و کم هزینه‌تر از پیگیری راه های درمان نوروپاتی دیابتی است. مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این بیماری عبارتند از:
- کنترل قند خون: قند خون بالا در طول زمان به اعصاب و رگ‌های خونی کوچکی که از آنها حمایت می‌کنند آسیب می‌زند. وقتی سطح قند خون به طور مداوم در محدوده طبیعی باشد، احتمال عوارضی مانند DPN کاهش می‌یابد. همچنین به جلوگیری از بدتر شدن آن کمک می‌کند. به همین دلیل بیماران دیابتی باید دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد مصرف دارو یا انسولین و سایر اقدامات برای کنترل گلوکز خون جدی بگیرند.
- ورزش: فعالیت بدنی متوسط می‌تواند مشکلات را به تاخیر بیندازد و حتی علائم را معکوس کند. جدای از آن، به تعادل و قدرت بدن کمک می‌کند. برای پیشگیری از عارضه نوروپاتی دیابتی، بزرگسالان نباید بیش از 2 روز متوالی ورزش را کنار بگذارند. اگر هنوز به طور منظم ورزش نمی کنید، پیاده روی سریع راهی عالی برای شروع است.
- عدم استعمال دخانیات: متوقف کردن مصرف دخانیات برای پیشگیری از ابتلا به این عارضه ضروری است. این با اکسیژن کم در خون مرتبط است. به این معنی که بافت‌هایی مانند رگ‌های خونی و اعصاب ممکن است اکسیژن کافی دریافت نکنند. همچنین مصرف دخانیات ممکن است «رادیکال‌های آزاد» ایجاد کنند. این می‌تواند به سلول‌ها و به پوشش رگ‌های خونی آسیب برساند. همه این‌ها می‌تواند منجر به DPN یا بدتر شدن آن شود.
- تغذیه سالم: مصرف غذاهای سالم نیز لازمه‌ی پیشگیری از ابتلا به بیماری نوروپاتی دیابتی است. میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب، پروتئین‌های بدون چربی، ماهی، و غذاهای پرفیبر و کم نمک برای بدن مفید هستند. چه دیابت داشته باشید و چه نباشید. تغذیه خوب به قوی نگه داشتن بدن و عملکرد خوب کمک می‌کند. خوب غذا خوردن برای کنترل وزن و قند خون نیز مهم است.
فیزیوتراپی نوروپاتی دیابتی
فیزیوتراپیست‌ها نقش حیاتی در کمک به افراد برای بهبود و حفظ عملکردهایی دارند که ممکن است توسط نوروپاتی دیابتی محدود شود. فیزیوتراپیست‌ها یک برنامه درمانی برای کمک به رفع نیازها و اهداف خاص آنها ایجاد می‌کند. از آنجایی که علت، نوع و علائم نوروپاتی همگی می‌توانند متفاوت باشند، رویکرد مراقبت و درمان نیز متفاوت خواهد بود. فیزیوتراپیست‌ها ممکن است توصیه‌ها و مراقبت‌های زیر را ارائه دهند:
- بریس: فیزیوتراپیست ممکن است بریس را برای آسیب عصبی بیمار تجویز کند. از بریس‌ها می توان برای محافظت از اعصاب آسیب دیده یا کمک به حرکت ایمن استفاده کرد.
- آموزش: فیزیوتراپیست به بیماران در مورد نحوه مدیریت ایمن نوروپاتی دیابتی آموزش می‌دهد. این آموزش‌ها بر اساس نیازهای فردی بیمار متفاوت خواهد بود. فیزیوتراپیست در روند درمان بر بهبود ایمنی بیمار و کنترل علائم عارضه نوروپاتی تمرکز می‌کند.
- تکنیک‌های فیزیوتراپی نوروپاتی دیابتی: فیزیوتراپیست بسته به نیاز بیمار استفاده از برخی از تکنیک‌های فیزیوتراپی را تجویز خواهد کرد. تمرین درمانی، درمان با طب سوزنی در فیزیوتراپی و انواع ماساژ درمانی در فیزیوتراپی و توانبخشی رایج‌ترین روش‌ها برای بهبود علائم نوروپاتی دیابتی هستند.
توانبخشی نوروپاتی دیابتی
تحقیقات نشان داده است که توانبخشی یکی از موثرترین راه‌های درمان نوروپاتی دیابتی است. تمرینات قدرتی می‌تواند عملکرد عضلانی را در افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی (PN) بهبود بخشد. ورزش منظم همچنین می‌تواند به کاهش درد نوروپاتیک و کنترل سطح قند خون کمک کند. مراجعین دیابتی باید به شدت سطح قند خون خود را در طول ورزش کنترل کنند تا از نوسانات عمده جلوگیری شود.
تمرین درمانی نوروپاتی دیابتی
تمرین درمانی یکی از ساده ترین راه های فیزیوتراپی نوروپاتی دیابتی است. فیزیوتراپیست‌ها اغلب با اهداف زیر اقدام به طراحی ورزش برای بیماران مبتلا به نوروپاتی دیابتی می‌کنند:
- افزایش انعطاف پذیری
- تقویت عضله
- افزایش و بهبود تعادل
شواهد نشان می‌دهد که تمرینات تقویتی سطح گلوکز خون را کاهش می‌دهد. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که بزرگترین پیامد نوروپاتی دیابتی افزایش خطر افتادن است. بنابراین تمرینات تعادلی برای پیشگیری از توسط بسیار سودمند است.
ماساژ درمانی و طب سوزنی نوروپاتی دیابتی
بهترین راه برای حرکت دادن خون، ماساژ است. هدف اصلی در این تکنیک تلاش برای افزایش گردش خون در مناطقی است که ممکن است نوروپاتی را تجربه کنند. حتی اگر نوروپاتی ندارید، ماساژ درمانی و ورزش برای گردش خون مفید هستند و ممکن است اثر پیشگیرانه داشته باشند.
همچنین در نوروپاتی دیابتی، اعصاب آسیب‌دیده در سیستم عصبی محیطی باعث گزگز، سوزش یا حتی عدم احساس در دست‌ها و پاها می‌شود. برای بیماران مبتلا به نوروپاتی محیطی، هدف تحریک مجدد رشته‌های عصبی آسیب‌دیده و جلوگیری از مرگ آنها است – اینجاست که طب سوزنی واقعاً می‌تواند تفاوت ایجاد کند.
سخن آخر
بیماری دیابت عوارض زیادی دارد که نوروپاتی دیابتی یکی از آن‌هاست. افراد مبتلا به دیابت نوع اول و دوم باید با رعایت سبک زندگی سالم در پیشگیری از تشدید عوارض بیماری خود بکوشند. در صورت بروز علائم عارضه نوروپاتی دیابتی بیماران باید به سرعت به پزشک مراجعه کرده و روند درمان خود را آغاز کنند. امروزه با پیشرفت فراوان علم پزشکی و تکنیک‌های فیزیوتراپی، کنترل علائم این عارضه بسیار آسان است. کلینیک فیزیوتراپی آرنیکا ارائه دهنده انواع راه های درمان نوروپاتی دیابتی آماده خدمت رسانی به شهروندان عزیز است.
سوالات متداول
- نوروپاتی دیابتی چیست؟
نوروپاتی دیابتی یک عارضه بسیار شایع در میان بیماران مبتلا به دیابت نوع اول و نوع دوم است. اغلب در این عارضه اعصاب دست، پا، بازوها یا ساق پای بیمار تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
- بهترین تکنیک‌های فیزیوتراپی نوروپاتی دیابتی کدامند؟
تمرین درمانی، ماساژ، درمان دستی و لیزر بهترین تکنیک‌ها برای کنترل علائم نوروپاتی دیابتی به شمار می‌روند.
- شایع‌ترین علائم نوروپاتی دیابتی چیست؟
مشکلاتی حرکتی، اختلال در حس لامسه و بینایی، مشکلات گوارشی و از بین رفتن تعادل شایع‌ترین علائم ابتلا به نوروپاتی دیابتی هستند.
- مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به نوروپاتی دیابتی کدامند؟
عدم استعمال دخانیات، ورزش منظم، تغذیه سالم و کنترل قند خون مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به نوروپاتی دیابتی هستند.
بدون دیدگاه